Το μάθημα μελετά το φαινόμενο των επαναστάσεων από τη σκοπιά της πολιτικής ψυχολογίας, δηλαδή του κλάδου της κοινωνικής ψυχολογίας που εστιάζει στους ψυχολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι συνδέονται με τις πολιτικές πρακτικές. Μετά από μια εισαγωγή στη γενική προβληματική και τις μεθόδους της πολιτικής και της κοινωνικής ψυχολογίας, ερευνά τους ψυχολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι υποβαστάζουν τη σταθερότητα των πολιτικών καθεστώτων και που σε ορισμένες ιστορικές συνθήκες παράγουν φαινόμενα «στάσης» και βίαιης πολιτειακής μεταβολής. Οι μηχανισμοί αυτοί συγκροτούν την υποκειμενική πρόσληψη εκείνων των δομικών κοινωνικών δυσλειτουργιών που οδηγούν στην ανάπτυξη θνησιγενών συλλογικών προσδοκιών – η ματαίωση των οποίων εκβάλλει στη δυσαρέσκεια. Ο ψυχικός παράγοντας αναλύεται ακολούθως στην έλξη που ασκούν οι δυνατότητες της «αποχώρησης», της «διαμαρτυρίας» και της «αφοσίωσης», με την επανάσταση ως επιλογή «αποχώρησης» όταν η «αφοσίωση» υποχωρεί υπό το βάρος προϊούσας ανομίας. Η εγκαθίδρυση μιας νέας πολιτικής τάξης εξετάζεται υπό το πρίσμα της ψυχολογικής ανάγκης της «ρουτινοποίησης». Το μάθημα ξεκινά με τη μελέτη θεωρητικών προσεγγίσεων του φαινομένου της επανάστασης και συνεχίζει με την εφαρμογή των θεωρητικών κατηγοριών στην περίπτωση της Γαλλικής Επανάστασης για να αναδείξει την εκδίπλωσή της σύμφωνα με τα στάδια της ανόδου και της πτώσης του επαναστατικού ενθουσιασμού.

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το μάθημα στοχεύει στην κατασκευή ενός «ιδεότυπου» του επαναστατικού φαινομένου με βάση τις έννοιες της πολιτικής και ιστορικής ψυχολογίας. Η μελέτη της σύγκλισης ή της απόκλισης προς αυτόν τον ιδεότυπο θα παρέχει την ικανότητα αναλυτικής περιγραφής των αιτίων και της ανάπτυξης ιστορικά συγκεκριμένων εξεγέρσεων  και επαναστάσεων, καθώς και της πρόβλεψης της πιθανής εξέλιξής τους αν αυτές βρίσκονται εν τω γεννάσθαι.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις 

Αυτόνομη εργασία 

Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα 

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής 

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα μελετά το φαινόμενο των επαναστάσεων από τη σκοπιά της πολιτικής ψυχολογίας, δηλαδή του κλάδου της κοινωνικής ψυχολογίας που εστιάζει στους ψυχολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι συνδέονται με τις πολιτικές πρακτικές. Μετά από μια εισαγωγή στη γενική προβληματική και τις μεθόδους της πολιτικής και της κοινωνικής ψυχολογίας, ερευνά τους ψυχολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι υποβαστάζουν τη σταθερότητα των πολιτικών καθεστώτων και που σε ορισμένες ιστορικές συνθήκες παράγουν φαινόμενα «στάσης» και βίαιης πολιτειακής μεταβολής. Οι μηχανισμοί αυτοί συγκροτούν την υποκειμενική πρόσληψη εκείνων των δομικών κοινωνικών δυσλειτουργιών που οδηγούν στην ανάπτυξη θνησιγενών συλλογικών προσδοκιών - η ματαίωση των οποίων εκβάλλει στη δυσαρέσκεια. Ο ψυχικός παράγοντας αναλύεται ακολούθως στην έλξη που ασκούν οι δυνατότητες της «αποχώρησης», της «διαμαρτυρίας» και της «αφοσίωσης», με την επανάσταση ως επιλογή «αποχώρησης» όταν η «αφοσίωση» υποχωρεί υπό το βάρος προϊούσας ανομίας. Η εγκαθίδρυση μιας νέας πολιτικής τάξης εξετάζεται υπό το πρίσμα της ψυχολογικής ανάγκης της «ρουτινοποίησης». Το μάθημα ξεκινά με τη μελέτη θεωρητικών προσεγγίσεων του φαινομένου της επανάστασης και συνεχίζει με την εφαρμογή των θεωρητικών κατηγοριών στην περίπτωση της Γαλλικής Επανάστασης για να περιγράψει την εκδίπλωσή της σύμφωνα με τα στάδια της ανόδου και της πτώσης του επαναστατικού ενθουσιασμού. 

 

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 ενότητες : 

ΜΑΘΗΜΑΤΑ	ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1ο Μάθημα.  Οι θεωρίες του υποστρώματος της «αξονικής επανάστασης» Ιδεότυπος του «ασκητικού επαναστάτη». Οι θεωρίες της «σχετικής στέρησης»	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.1 «Ο κόσμος στις παραμονές της Γαλλικής Επανάστασης» James C.Davies, «Toward a Theory of Revolution»    Albert O.Hirschman, Αποχώρηση, Διαφωνία και Αφοσίωση Samuel P.Huntington, Political Order in Changing Societies Ted H. Gurr, Why men rebel,  Alexis de Tocqueville, To Παλαιό Καθεστώς και η Επανάσταση  Σμουέλ Αϊζενσταντ, Οι μεγάλες επαναστάσεις και οι πολιτισμοί της νεωτερικότητας   Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Α.  Michael Walzer,  Έξοδος και Επανάσταση Michael Walzer, Τhe Revolution of the Saints Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ. 4:   “Types of Revolutionaries”
2° Μάθημα Οι θεωρίες της «απόκλισης του στάτους» Οι θεωρίες της «κυκλοφορίας των ελίτ»	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.2 «Η έλευση της αστικής τάξης στη Γαλλία» Suzanne Donner Vrommen, «Pareto on the Inevitability of Revolutions »   Τheda Skocpol, States and Social Revolution
3° Mάθημα Στάδιο Ι: Η επαναστατική ριζοσπαστικοποίηση και η κυβερνητική αδυναμία.	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.3 «Η Επανάσταση και η Ευρώπη ως το σχηματισμό του Μεγάλου Συνασπισμού» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ.2,3:  “The Old Regimes”, “First Stages of Revolution”, “Types of Revolutionaries” Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Β.
4° Μάθημα Στάδιο ΙΙ: Η κατάληψη της εξουσίας και οι πρώτες διχογνωμίες μεταξύ των επαναστατών.	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.3 «Η Επανάσταση και η Ευρώπη ως το σχηματισμό του Μεγάλου Συνασπισμού» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ. 5, “The Rule of the Moderates”
5° Μάθημα Στάδιο ΙΙΙ: Η αποτυχία των μετριοπαθών στοιχείων να συμβιβάσουν τις αντιθέσεις. Οι ψυχολογικές συνθήκες των μεταρρυθμίσεων. Ο «Μεγάλος Φόβος».	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.3 «Η Επανάσταση και η Ευρώπη ως το σχηματισμό του Μεγάλου Συνασπισμού» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ. 5, “The Rule of the Moderates” Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Β.
6° Μάθημα Στάδιο ΙV: Η άνοδος των ριζοσπαστικών-εξτρεμιστικών στοιχείων εν μέσω εσωτερικών και εξωτερικών απειλών.	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.4 «Ο Συνασπισμός και η Επανάσταση μέχρι τις συνθήκες του 1795» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ.6, “The Accession of the Extremists” Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Β.
7° Μάθημα  Στάδιο V: Ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις και δημιουργία του «νέου ανθρώπου».	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.4 «Ο Συνασπισμός και η Επανάσταση μέχρι τις συνθήκες του 1795» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ.6, “The Accession of the Extremists” Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Β.
8° Μάθημα  Στάδιο VI : Τρόμος. Η επαναστατική «εχθροπάθεια». Η ιδέα της επαναστατικής κυριαρχίας	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.5 «Η κατακτητική ορμή της Επανάστασης» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ.7, “Reigns of Terror and Virtue” Guilelmo Ferrero, Pouvoir, Les génies invisibles de la cité Carl Schmitt, Πολιτική Θεολογία Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Β.
9° Μάθημα  VII : Η ανάθεση της εξουσίας σε έναν «ισχυρό άνδρα».	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.5 «Η κατακτητική ορμή της Επανάστασης» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ.8, “Thermidor” Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος Β, Γ.
10° Μάθημα Στάδιο VIII : Επιστροφή στην κανονικότητα, «ρουτινοποίηση».	Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, κεφ.6 «Ο κόσμος κατά την έλευση του Ναπολέοντα» Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, κεφ.8,9,”Thermidor”, “A Summary of the Work of Revolutions” Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, μέρος   Γ.
11° Μάθημα Εφαρμογές της θεωρίας-Παρουσιάσεις
12° Μάθημα Εφαρμογές της θεωρίας- Παρουσιάσεις
13° Μάθημα Εφαρμογές της θεωρίας-Παρουσιάσεις Πρόοδος

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Πρόσωπο με πρόσωπο

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Οι σημειώσεις του μαθήματος είναι αναρτημένες σε αρχεία word και ppt στην πλατφόρμα eclass, μαζί με ανακοινώσεις και βιβλιογραφικό υλικό. 

Στις παραδόσεις γίνεται χρήση υπολογιστή και προτζέκτορα.

Η βαθμολογία καταχωρείται στην πλατφόρμα e-secretary

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Δραστηριότητα	Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις	13 Εβδ.x3 ώρες= 39 ώρες
Πρόοδος	11 Εβδ x2 ώρες = 44 ώρες
Γραπτή εργασία-παρουσίαση	13 Εβδ x   4 ώρες = 52 ώρες
Σύνολο Μαθήματος	135 ώρες

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 

Η αξιολόγηση γίνεται στην ελληνική γλώσσα (κατ’ εξαίρεση στα αγγλικά ή στα γαλλικά για τους φοιτητές Erasmus). 

Για την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος απαιτείται βαθμός ίσος ή μεγαλύτερος του 5.  

Ειδικώς για τους φοιτητές Erasmus προβλέπεται απαλλακτική εργασία μεγέθους 5.000 λέξεων πάνω σε κάποιο θέμα της διεθνούς βιβλιογραφίας.  Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται συνεννόηση και τακτική επικοινωνία με τον διδάσκοντα. 

Η βαθμολόγηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: 

Α. Συνδυασμός του βαθμού της προόδου, της προφορικής παρουσίασης και της γραπτής εργασίας: 

Πρόοδος: 30%

Παρουσίαση: 10%

Γραπτή Εργασία: 60%

Η γραπτή εργασία έχει ως αντικείμενο τη μελέτη επιμέρους επαναστάσεων με βάση τα αναλυτικά εργαλεία που έχουν συζητηθεί στο μάθημα.

Αν ένας φοιτητής ή μία φοιτήτρια δεν συγκεντρώσει τη βάση της βαθμολογίας, διατηρεί το βαθμό της προόδου ή της παρουσίασης για την εξεταστική περίοδο στην οποία θα καταθέσουν εκ νέου την γραπτή τους εργασία. 

Προϋπόθεση για να μπορεί ένας φοιτητής ή μία φοιτήτρια να εκπονήσουν γραπτή εργασία είναι να συμπληρώσουν 9 παρουσίες στις παραδόσεις του μαθήματος. Διαφορετικά, μπορούν να βαθμολογηθούν με τον δεύτερο τρόπο. 

Β. Συνδυασμός του βαθμού της προόδου και των τελικών εξετάσεων.

Πρόοδος: 30%

Τελική εξέταση: 70%

Η εξεταστέα ύλη της προόδου είναι οι προφορικές παραδόσεις του μαθήματος και οι σημειώσεις που έχουν αναρτηθεί στο eclass. Εξεταστέα ύλη των τελικών εξετάσεων είναι το βιβλίο του Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση. 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

EΓΧΕΙΡΙΔΙΑ

1. Georges Lefebvre, Γαλλική Επανάσταση, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 2012

2. Εdmund Burke, Στοχασμοί για την Επανάσταση στη Γαλλία, Σαββάλας, Αθήνα, 2010. 

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 

Σμουέλ Αϊζενσταντ, Οι μεγάλες επαναστάσεις και οι πολιτισμοί της νεωτερικότητας, Bασίλειος Π. Χρήστου, 2010 

Xάννα Αρέντ, Για την επανάσταση, Αλεξάνδρεια, 2006

Brane Crinton, The Anatomy of Revolution, Vintage Books, NY, 1965

 Τ.C.W. Blanning, H Γαλλική Επανάσταση, Οκτώ, Αθήνα, 2016

Guilelmo Ferrero, Pouvoir, Les génies invisibles de la cité, Brentano’s, Nέα Υόρκη, 1942

Φρανσουά Φυρέ, Ρισέ Ντενί, Η Γαλλική Επανάσταση, Εστία, 1997

Γουστάβ Λεμπόν, Η Ψυχολογία των Επαναστάσεων, Θεοφάνης Ν. Δαμιανός, Αθήνα 1999

Samuel P.Huntington, Political Order in Changing Societies, Yale UP, (1968), 1996 

Albert O.Hirschman, Αποχώρηση, Διαφωνία και Αφοσίωση, Αθήνα, Παπαζήσης, 2002 

Carl Schmitt, Πολιτική Θεολογία, Τέσσερα Κεφάλαια γύρω από τη Διδασκαλία περί Κυριαρχίας, Κουκκίδα, 2016. 

Ted H. Gurr, Why men rebel, Princeton UP, 1971

Τheda Skocpol, States and Social Revolution, Cambridge UP, 1979

Alexis de Tocqueville, Το Παλαιό Καθεστώς και η Επανάσταση, Πόλις, 2012

Michael Walzer, Έξοδος και Επανάσταση, Άρτος Ζωής, Αθήνα, 2015

Michael Walzer, Τhe Revolution of the Saints, Harvard UP, 1982

Μοσταφά Ρεζέ, Κέι Φίλιπς, Επαναστάτες, Φιλίστωρ, Αθήνα 1983

Άρθρα: 

James C.Davies, «Toward a Theory of Revolution», American Sociological Review, Vol. 27, No. 1 (Feb., 1962), pp. 5-19

 Suzanne Donner Vrommen, «Pareto on the Inevitability of Revolutions », American Behavioral Scientist, March 1977

 

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΕΔΙΣ

Αποχώρηση, διαφωνία και αφοσίωση : αντιδράσεις στην παρακμή επιχειρήσεων, οργανώσεων και κρατών -- Hirschman (Albert O.). Συγγραφέας; Κατσούλης, Ηλίας. Συγγραφέας Εισαγωγής; Πλυτά, Τίνα. Μεταφραστής; Παπαζήσης -- Αθήνα : Παπαζήσης, 2002 -- (Βιβλιοθήκη πολιτικής επιστήμης και νέας πολιτικής οικονομίας)

Revolution at the gates : a selection of writings from February to October 1917 -- Lenin, Vladimir Ilyich (1870-1924). Συγγραφέας; Zizek, Slavoj (1949-). Επιμελητής Έκδοσης; Verso -- London : Verso, 2011

Revolutions and revolutionary movements -- DeFronzo, James. Συγγραφέας; Westview Press -- Cambridge : Westview Press, 2007

Insurrection : citizen challenges to corporate power -- Danaher, Kevin. Συγγραφέας; Mark, Jason. Συγγραφέας; Routledge -- New York : Routledge, 2003

 The J curve : a new way to understand why Nations rise and fall -- Bremmer, Ian. Συγγραφέας; Simon & Schuster -- New York : Simon & Schuster, 2007

Reform or revolution and other writings -- Luxembourg, Rosa (1871-1919). Συγγραφέας; Dover Publications -- Mineola : Dover Publications, 2006

Revolt on the tigris : the al-sadr uprising and the governing of Iraq -- Etherington, Mark. Συγγραφέας; Hurst -- London : Hurst, 2005

Ο άγνωστος Φιντέλ Κάστρο -- Raffy, Serge. Συγγραφέας; Τσερεζόλε, Ελένη. Μεταφραστής; Κριτική -- Αθήνα : Κριτική, 2004

Ο άγραφος νόμος στην Αλβανία -- Hasluck, Margaret Masson Hardie (1885-1948). Συγγραφέας; Χατζηπαυλή, Παναγιώτα. Μεταφραστής; Χατζηπαυλή, Εύα. Μεταφραστής; Σκουλίδας, Ηλίας. Επιμελητής Έκδοσης; Ισνάφι -- Ιωάννινα : Ισνάφι, 2003

Αγροτικό ζήτημα και αγροτικό κίνημα : Θεσσαλία 1881-1923 -- Αρώνη-Τσίχλη, Καίτη. Συγγραφέας; Παπαζήσης -- Αθήνα : Παπαζήσης, 2005

Αναμνήσεις ενός επαναστάτη -- Kropotkin, Petr Alekseevich Kniaz (1842-1921). Συγγραφέας; Γιαννακοπούλου, Γεωργία. Μεταφραστής; Τομανάς, Βασίλης. Μεταφραστής; Νησίδες -- Θεσσαλονίκη : Νησίδες, 2003

Αναμνήσεις ενός επαναστάτη (1905-1941) -- Serge, Victor (1890-1947). Συγγραφέας; Πεσσάχ, Ρεββέκα. Μεταφραστής; Ροζάνης, Στέφανος (1942-). Επιμελητής Έκδοσης; Scripta -- Αθήνα : Scripta, 2008

 Ο αιώνας των κομμουνισμών -- Dreyfus, Michel. Επιμελητής Έκδοσης; Groppo, Bruno (340); Ingerflom, Claudio (340); Εμμανουήλ, Αλέξης. Μεταφραστής; Μπουρνάζος, Στρατής. Επιμελητής Έκδοσης; Πανταζόπουλος, Ανδρέας. Συγγραφέας Εισαγωγής; Πόλις -- Αθήνα : Πόλις, 2001

Αρετή και τρομοκρατία : λόγοι από την Γαλλικη Επανάσταση -- Robespierre, Maximilien (1758-1794). Συγγραφέας; Zizek, Slavoj. Επιμελητής Έκδοσης; Σαμαρτζής, Θάνος. Μεταφραστής; Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου -- Αθήνα : Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2008

Κατάσταση εξαίρεσης -- Agamben, Giorgio (1942-). Συγγραφέας; Οικονομίδου, Μαρία. Μεταφραστής; Πατάκης -- Αθήνα : Πατάκης, 2007 -- (Civitas - Δοκίμια πολιτικής θεωρίας και επιστήμης)

Επαναστατημένο Ισλάμ : ο φονταμενταλισμός στον αραβικό κόσμο -- Dekmejian, R. Hrair (1933-). Συγγραφέας; Κουτσούκης, Κλεομένης Σ. (1937-). Επιμελητής Έκδοσης; Παπαζήσης -- Αθήνα : Παπαζήσης, 2007

Η επαναστατική βία : οργανώσεις, διαδικασίες, αδιέξοδα -- Sommier, Isabelle. Συγγραφέας; Παπασταύρου, Άννα. Μεταφραστής; Σαββάλας -- Αθήνα : Σαββάλας, 2011 -- (Κοινωνικές επιστήμες)

Για την επανάσταση -- Arendt, Hannah (1906-1975). Συγγραφέας; Στουπάκη, Αγγελική. Μεταφραστής; Αλεξάνδρεια -- Αθήνα : Αλεξάνδρεια, 2006 -- (Φιλοσοφικοί δρόμοι)

Για την επανάσταση -- Arendt, Hannah (1906-1975). Συγγραφέας; Τομανάς, Βασίλης. Μεταφραστής; Νησίδες -- Θεσσαλονίκη : Νησίδες, 2005

Γαλλική επανάσταση : όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε -- Doyle, William (1942-). Συγγραφέας; Χεκίμογλου, Ε. Α. Μεταφραστής; Στεργίου, Ναυσικά. Μεταφραστής; Χατζηκωνσταντίνου, Σωτηρίου. Μεταφραστής; Αντωνίου, Αλέξανδρος Σταμάτιος. Επιμελητής Έκδοσης; Ελληνικά Γράμματα -- Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, 2007

Η κατήχηση του επαναστάτη -- Nechaev, Sergei Gennadievich. Συγγραφέας; Τριανταφυλλόπουλος, Δημήτρης Β.. Μεταφραστής; Σαμοθράκη, Ντίνα. Επιμελητής Έκδοσης; Αρμός -- Αθήνα : Αρμός, 2008 -- (Μούσες)

 

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS (ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ)

https://eclass.uop.gr/modules/auth/opencourses.php?fc=268